Η ιδέα της ίδρυσης Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, υπαρκτή ήδη από τον καιρό του Αγώνα για την Ανεξαρτησία, υλοποιήθηκε στις 14 Απριλίου 1837 με την έκδοση του διατάγματος "Περί συστάσεως του Πανεπιστημίου", που οδήγησε στην ίδρυση και λειτουργία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι το πρώτο Πανεπιστήμιο όχι μόνο του ελληνικού κράτους αλλά και ολόκληρης της Βαλκανικής Χερσονήσου και της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.
Το 2021, εν όψει του εθνικού εορτασμού των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) σχεδίασε και υλοποιεί μια σειρά από εκδηλώσεις με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας της Επανάστασης ως ελληνικό και διεθνές γεγονός, αλλά και τον αναστοχασμό γύρω από την ιστορική πορεία του ελληνικού κράτους. Η απόφαση αυτή δεν συνδέεται μόνο με τη δεσπόζουσα θέση του Πανεπιστημίου στον πνευματικό και πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Συνδέεται και με τη συνολική ιστορία του Ιδρύματος και την προσφορά του. Η ίδρυση πανεπιστημίου αποτέλεσε ένα από τα όνειρα των επαναστατών. Πολλοί αγωνιστές της Επανάστασης (δωρητές, καθηγητές κ.ά.), όπως και Έλληνες της Διασποράς ενεπλάκησαν στη δημιουργία και λειτουργία του. Το Πανεπιστήμιο λειτούργησε ως θεματοφύλακας της μνήμης της Επανάστασης μέσα από τη δημόσια παρουσία του (ανδριάντες, εορτασμός επετείων, ποιητικοί διαγωνισμοί κ.ά.), καθώς και με το επιστημονικό του έργο (διδακτικό έργο, μεταπτυχιακές σπουδές, ερευνητικά προγράμματα κ.ά.)
Επιθυμώντας, λοιπόν, να συμβάλει, έγκαιρα, στον σχεδιασμό του εορτασμού των 200 χρόνων, η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ έχει προχωρήσει, ήδη από το 2018 (συνεδρίαση 6-6-2018) στη σύσταση ειδικής Επιτροπής, με Πρόεδρο τον Πρύτανη κ. Μελέτιο-Αθανάσιο Δημόπουλο και με τη συμμετοχή έγκριτων επιστημόνων για το θέμα, καθηγητών στο ΕΚΠΑ: Νίκος Αλιβιζάτος, Ιωάννης Βρότσος, Νάσια Γιακωβάκη, Μαρία Ευθυμίου, Δημήτριος Καραδήμας, Άννα Καρακατσούλη, Ευάγγελος Καραμανωλάκης, Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Παρασκευάς Κονόρτας, Κωνσταντίνος Κωστής, Λάμπρος Λιάβας, Αντώνιος Μακρυδημήτρης, Ναπολέων Μαραβέγιας, Χαράλαμπος Μπαμπούνης, Ιωάννης Ξούριας, Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Δημήτρης Παυλόπουλος, Βασιλική Σειρηνίδου, Άννα Ταμπάκη, Ευάνθης Χατζηβασιλείου.
Η Επιτροπή κατέληξε στους παρακάτω άξονες και με βάση αυτούς προχώρησε στον σχεδιασμό δράσεων, οι οποίες θα εμπλουτιστούν και περαιτέρω, αξιοποιώντας την επιστημονική παράδοση και το σημαντικότατο ανθρώπινο δυναμικό του ΕΚΠΑ:
Άξονες
α. Η ανάδειξη της Επανάστασης ως
ένα μείζον ιστορικό γεγονός στο
ελληνικό και διεθνές
επιστημονικό και ευρύτερο
κοινό,
β. Η περαιτέρω
μελέτη της ιστορίας της και της
διαχείρισης της μνήμης της,
γ.
Η διάχυση της ιστορικής γνώσης
για την Επανάσταση του 1821 σε
ένα ευρύτερο κοινό.
