Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1884 από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, η οποία από τη σύστασή της το 1882 άρχισε το έργο της συλλογής ιστορικού υλικού. Αντικείμενο του Μουσείου είναι η ιστορία του νεότερου Ελληνισμού: η περίοδος της τουρκοκρατίας και φραγκοκρατίας, η Επανάσταση του 1821, οι απελευθερωτικοί αγώνες, η δημιουργία του ανεξάρτητου κράτους, η πολιτική, κοινωνική και πνευματική εξέλιξη του Ελληνισμού μέχρι σήμερα.
Η έναρξη της λειτουργίας του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρώτη επίσημη δημόσια παρουσία της Εταιρείας, την Έκθεσιν Μνημείων του Ιερού Αγώνος, δύο χρόνια αργότερα. Στην έκθεση αυτή, ανταποκρινόμενοι σε έκκληση της Εταιρείας, παραχώρησαν αντικείμενα όλοι όσοι είχαν στην κατοχή τους ιστορικά κειμήλια μιας εποχής όχι πολύ μακρινής, κυρίως οι οικογένειες των αγωνιστών του 1821 αλλά και κρατικοί φορείς, όπως τα Υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών. Tα περισσότερα από τα αντικείμενα αυτά μετά το πέρας της έκθεσης δωρήθηκαν στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας αποτελώντας τον κεντρικό πυρήνα του. Τα χρόνια που ακολούθησαν, συνέχισε το έργο του εμπλουτισμού των συλλογών του τόσο στο εσωτερικό της χώρας αλλά και οργανώνοντας εξορμήσεις σε περιοχές του Ελληνισμού εκτός των τότε συνόρων, στη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια.
Το 1979 ο Παντελής Κουντουριώτης, απόγονος του υδραίου πρόκριτου Λαζάρου Κουντουριώτη, κληροδοτεί στην Εταιρεία το οικογενειακό του αρχοντικό στην Ύδρα με προοπτική να λειτουργήσει ως Μουσείο. Από το 2001 η Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη λειτουργεί ως παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και αποτελεί ένα σημαντικό πόλο έλξης για τους πολυπληθείς επισκέπτες του νησιού.
Από το 1962 το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στεγάζεται μόνιμα στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου (πλατεία Κολοκοτρώνη). Οι πλούσιες συλλογές του περιλαμβάνουν σημαίες, όπλα, ζωγραφικά και χαρακτικά έργα, γλυπτά, ακρόπρωρα, χάρτες, φιλελληνικά αντικείμενα, παραδοσιακές φορεσιές και προσωπικά αντικείμενα πρωταγωνιστών της νεοελληνικής ιστορίας. Διαθέτει πολύτιμο Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων, Βιβλιοθήκη και Φωτογραφικό Αρχείο.
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, με τη μακρόχρονη συλλεκτική, ερευνητική και εκθεσιακή δράση του, έχει καταστεί ο κατ’ εξοχήν φορέας μνήμης για τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Μέγαρο
Παλαιάς Βουλής, Πλατεία
Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα,
10561
Τηλ.: 210-3237617,
210-3237315, 210-3222266
Fax: 210-3213786
